To jeden z najczęstszych dramatów finansowych: umiera krewny, o którym mało wiedzieliśmy, a po kilku miesiącach puka komornik, żądając spłaty jego kredytów. W Polsce dziedziczymy nie tylko majątek, ale i długi. Na szczęście masz 6 miesięcy na reakcję. Co zrobić, by nie wpaść w tarapaty?

Termin to świętość: 6 miesięcy

Kluczowy jest czas. Masz 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się o tytule swojego powołania do spadku (zazwyczaj jest to dzień śmierci spadkodawcy, jeśli jesteś najbliższą rodziną), aby złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Uwaga: Jeśli nie zrobisz nic, dziedziczysz "z dobrodziejstwem inwentarza". Oznacza to, że odpowiadasz za długi tylko do wartości odziedziczonego majątku. To bezpieczniejsze niż dawne "dziedziczenie wprost", ale wciąż wiąże się z koniecznością sporządzenia spisu inwentarza, co generuje koszty.

Notariusz czy Sąd w Toruniu? Wybierz mądrze

Masz dwie drogi na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku:

Opcja 1: Notariusz (Szybko, ale płatnie)

To najszybsza metoda. W Toruniu działa kilkadziesiąt kancelarii notarialnych (głównie w centrum, na starówce, ale też coraz częściej na lewobrzeżu i Rubinkowie). * Koszt: Taksa notarialna wynosi maksymalnie 50 zł + VAT. Do tego dochodzą koszty wypisów (ok. 6 zł za stronę). Realnie w toruńskiej kancelarii zapłacisz łącznie ok. 100-150 zł. * Czas: Często "od ręki" – wystarczy umówić się telefonicznie. * Wymagane dokumenty: 1. Twój dowód osobisty. 2. Odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy (z Urzędu Stanu Cywilnego). 3. Informacja o innych potencjalnych spadkobiercach (imiona, adresy – notariusz o to zapyta).

Opcja 2: Sąd Rejonowy (Taniej, ale wolniej)

Składasz wniosek o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku do Sądu Rejonowego w Toruniu (Wydział Cywilny, ul. Warneńczyka 1). * Koszt: Stała opłata sądowa 100 zł. * Czas: Procedura trwa dłużej. Sąd musi wyznaczyć posiedzenie, co w realiach toruńskiego sądu może potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Pamiętaj jednak, że liczy się data złożenia wniosku w biurze podawczym, a nie data posiedzenia. * Kiedy warto? Zazwyczaj, gdy sprawa jest skomplikowana, przebywasz za granicą (można udzielić pełnomocnictwa) lub gdy i tak toczy się już sprawa o stwierdzenie nabycia spadku.

Pułapka "małoletnich dzieci" – Case Study

Pani Marta z toruńskiego Rubinkowa odrzuciła spadek po zadłużonym ojcu. Myślała, że sprawa jest zamknięta. Nie wiedziała jednak o art. 1020 Kodeksu cywilnego: "Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku".

Co to oznacza? W jej miejsce weszły jej dzieci (w wieku 4 i 7 lat). Ponieważ dzieci są małoletnie, nie mogą same odrzucić spadku. Pani Marta jako rodzic również nie może tego zrobić "ot tak", bo jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka.

Co musiała zrobić Pani Marta? 1. Złożyć wniosek do Sądu Rejonowego w Toruniu (III Wydział Rodzinny i Nieletnich) o zezwolenie na dokonanie czynności prawnej (odrzucenie spadku w imieniu dzieci). 2. Wnieść opłatę 100 zł. 3. Stawić się na rozprawę, gdzie musiała udowodnić, że spadek to same długi i odrzucenie jest w interesie dzieci. 4. Dopiero z prawomocnym postanowieniem sądu rodzinnego mogła udać się ponownie do notariusza, by odrzucić spadek w imieniu dzieci.

Ważne: Na to wszystko też biegnie czas! Na szczęście złożenie wniosku do sądu rodzinnego "przerywa" bieg 6-miesięcznego terminu dla dzieci.

Co jeśli termin minął?

Jeśli 6-miesięczny termin minął, a Ty nie wiedziałeś o długach (np. wujek mieszkał w innym mieście i ukrywał kredyty), nie wszystko stracone. Istnieje instytucja uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia w terminie pod wpływem błędu.

To jednak trudna batalia sądowa. Musisz udowodnić przed sądem w Toruniu, że dochowałeś należytej staranności w ustalaniu majątku zmarłego, a o długach dowiedziałeś się dopiero teraz (np. z wezwania do zapłaty). W takich sprawach pomoc doświadczonego radcy prawnego jest niezbędna. Często kończy się to koniecznością złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty, gdy wierzyciel już zacznie windykację.

FAQ – Najczęstsze pytania klientów

Czy muszę spłacać długi za życia rodziców? Nie. Dopóki rodzice żyją, to są ich długi. Komornik nie może zająć Twojego majątku za długi ojca czy matki (chyba że byłeś żyrantem). Problem pojawia się dopiero w momencie ich śmierci.

Czy odrzucenie spadku jest odnotowane w BIK? Nie, odrzucenie spadku to czynność z zakresu prawa spadkowego, nie wpływa na Twoją historię kredytową w Biurze Informacji Kredytowej.

Mieszkam w Londynie, a spadkodawca zmarł w Toruniu. Gdzie załatwiam sprawy? Możesz odrzucić spadek przed konsulem RP w Wielkiej Brytanii lub udzielić pełnomocnictwa notarialnego (z klauzulą Apostille) osobie w Polsce, która zrobi to w Twoim imieniu w Toruniu.

Czy jeśli przyjmę spadek z dobrodziejstwem inwentarza, komornik wejdzie mi na pensję? Jeśli spadek to same długi, a Ty go przyjmiesz z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiadasz do wartości spadku. Jeśli spadek jest "zerowy" (brak majątku), Twoja odpowiedzialność też wynosi zero. Ale uwaga: wierzyciel może Cię pozwać, a Ty musisz się bronić, wykazując, że nic nie odziedziczyłeś. Odrzucenie spadku jest zazwyczaj bezpieczniejsze i tańsze (brak kosztów spisu inwentarza).

Pamiętaj: ignorowanie pism z banków adresowanych do zmarłego to najgorsza strategia. Działaj szybko, by chronić swój majątek.